Daxili Audit : Nədir və Şirkətlər Üçün Əhəmiyyəti

Daxili Audit : Nədir və Şirkətlər Üçün Əhəmiyyəti

Daxili audit, bir şirkətin daxili nəzarət sistemlərinin, idarəetmə proseslərinin və risklərin idarə olunmasının mütəmadi olaraq qiymətləndirilməsi və təkmilləşdirilməsi üçün həyata keçirilən müstəqil və obyektiv fəaliyyətlər toplusudur. Bu audit növü, təşkilatın hədəflərinə çatmaq üçün effektiv və səmərəli işləyib-işləmədiyini yoxlamağa kömək edir. Daxili audit, maliyyə məlumatlarının düzgünlüyünü və bütövlüyünü təmin etməyə, qanunlara və qaydalara riayət etməyə və əməliyyatların effektivliyini artırmağa yönəlmişdir.

Daxili Audit Nədir?

Daxili audit, müəssisələrin daxili nəzarət sistemlərini və idarəetmə proseslərini təhlil edərək, onların məqsədlərinə çatmaq üçün düzgün şəkildə fəaliyyət göstərdiyini təmin edir. Bu proses, şirkətlərin maliyyə vəziyyətini, əməliyyatlarını və risklərini obyektiv və müstəqil şəkildə qiymətləndirir.

Daxili auditorlar, təşkilatın fəaliyyətinin müxtəlif aspektlərini təhlil edərək, zəif cəhətləri və potensial təkmilləşdirmə sahələrini müəyyənləşdirirlər. Bu audit növü, şirkətlərin strateji və əməliyyat hədəflərinə çatmaq üçün effektiv nəzarət mexanizmlərini tətbiq etmələrini təmin edir.

Daxili Audit Prosesi

Daxili audit prosesinin bir neçə əsas mərhələsi var. Bu mərhələlər aşağıdakı kimi təsvir edilə bilər:

1. Planlaşdırma: Daxili audit prosesinin ilk mərhələsi planlaşdırmadır. Bu mərhələdə auditorlar auditin məqsədlərini, əhatə dairəsini və metodologiyasını müəyyən edirlər. Planlaşdırma mərhələsində auditorlar, şirkətin fəaliyyət sahələrini, potensial riskləri və nəzarət mexanizmlərini təhlil edərək, audit proqramını hazırlayırlar.
2. Təhlil: Təhlil mərhələsində auditorlar, müəssisənin müxtəlif fəaliyyət sahələrini və əməliyyatlarını təhlil edirlər. Bu mərhələdə auditorlar, maliyyə məlumatlarını, idarəetmə proseslərini və daxili nəzarət mexanizmlərini təhlil edərək, zəif cəhətləri və potensial riskləri müəyyən edirlər.
3. Dəlillərin Toplanması: Auditorlar, təhlil etdikləri sahələrə dair məlumatları və dəlilləri toplamağa başlayırlar. Bu mərhələdə auditorlar, müəssisənin müxtəlif sənədlərini, hesabatlarını və qeydlərini araşdırırlar.
4. Qiymətləndirmə: Auditorlar topladıqları dəlilləri qiymətləndirərək, müəssisənin fəaliyyətinin və nəzarət mexanizmlərinin effektivliyini təhlil edirlər. Bu mərhələdə auditorlar, müəssisənin zəif cəhətlərini və potensial risklərini müəyyən edirlər.
5. Hesabat Hazırlanması: Auditorlar, təhlil və qiymətləndirmə mərhələlərində əldə etdikləri məlumatları və nəticələri bir hesabat şəklində təqdim edirlər. Hesabatda auditorlar, müəssisənin zəif cəhətlərini, risklərini və təkmilləşdirmə təkliflərini qeyd edirlər.
6. İzləmə: Audit prosesinin son mərhələsi izləmədir. Bu mərhələdə auditorlar, hesabatda qeyd edilən təkliflərin həyata keçirilməsini və müəssisənin təkmilləşdirmələrə riayət edib-etmədiyini izləyirlər.

Daxili Auditın Şirkətlər Üçün Əhəmiyyəti

Daxili audit, şirkətlər üçün bir sıra vacib üstünlüklər təmin edir. Bu üstünlüklər aşağıdakı kimi təsvir edilə bilər:

1. Risklərin Azaldılması: Daxili audit, şirkətlərin qarşılaşa biləcəyi potensial riskləri müəyyən edərək, bu risklərin idarə olunmasına kömək edir. Auditorlar, şirkətin əməliyyatlarında və maliyyə məlumatlarında potensial zəif cəhətləri müəyyən edərək, risklərin azaldılması üçün tədbirlər təklif edirlər.
2. Maliyyə Dürüstlüyü: Daxili audit, şirkətin maliyyə məlumatlarının düzgünlüyünü və bütövlüyünü təmin edir. Auditorlar, maliyyə qeydlərini və hesabatlarını təhlil edərək, maliyyə məlumatlarının dəqiq və düzgün olmasını təmin edirlər.
3. Əməliyyatların Təkmilləşdirilməsi: Daxili audit, şirkətin əməliyyatlarının effektivliyini artırmağa kömək edir. Auditorlar, əməliyyat proseslərini və nəzarət mexanizmlərini təhlil edərək, əməliyyatların daha effektiv və səmərəli şəkildə aparılmasını təmin edirlər.
4. Uyğunluq və Nəzarət: Daxili audit, şirkətin qanunlara, qaydalara və daxili siyasətlərə riayət etməsini təmin edir. Auditorlar, şirkətin fəaliyyətlərini təhlil edərək, qanunlara və qaydalara uyğunluğunu yoxlayırlar.
5. Təkmilləşdirmə Təklifləri: Daxili auditorlar, şirkətin fəaliyyətlərini və nəzarət mexanizmlərini təkmilləşdirmək üçün təkliflər verirlər. Bu təkliflər, şirkətin zəif cəhətlərini aradan qaldırmağa və əməliyyatların effektivliyini artırmağa kömək edir.

Daxili Audit və Xarici Audit: Fərqlər Nələrdir?

Daxili audit və xarici audit, hər ikisi də şirkətlərin maliyyə və əməliyyat fəaliyyətlərini qiymətləndirmək üçün həyata keçirilən audit növləridir. Lakin bu iki audit növü arasında bir sıra fərqlər var:

1. Məqsəd: Daxili audit, şirkətin daxili nəzarət sistemlərini və idarəetmə proseslərini təkmilləşdirmək üçün həyata keçirilir. Xarici audit isə, şirkətin maliyyə hesabatlarının düzgünlüyünü və qanunlara uyğunluğunu təmin etmək məqsədi ilə aparılır.
2. İcraçılar: Daxili audit, şirkətin daxili auditorları tərəfindən həyata keçirilir. Xarici audit isə, müstəqil və obyektiv xarici auditorlar tərəfindən aparılır.
3. Əhatə Dairəsi: Daxili audit, şirkətin bütün fəaliyyət sahələrini və əməliyyatlarını əhatə edir. Xarici audit isə, əsasən şirkətin maliyyə hesabatlarını və maliyyə qeydlərini təhlil edir.
4. Hesabatlar: Daxili audit nəticələri, şirkətin rəhbərliyinə təqdim edilir. Xarici audit nəticələri isə, şirkətin səhmdarlarına və maraqlı tərəflərinə təqdim edilir.

Daxili audit, şirkətlərin fəaliyyətlərinin və nəzarət mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi üçün vacib bir vasitədir. Bu audit növü, şirkətlərin risklərini azaldaraq, maliyyə dürüstlüyünü təmin edir və əməliyyatların effektivliyini artırır. Daxili auditorlar, şirkətin fəaliyyətlərini müstəqil və obyektiv şəkildə təhlil edərək, zəif cəhətləri və potensial riskləri müəyyən edirlər. Bu səbəbdən, daxili audit, hər bir şirkətin fəaliyyətində vacib bir rol oynayır və şirkətin məqsədlərinə çatmasına kömək edir.